Szkody górnicze w Jastrzębiu-Zdroju: poradnik dla mieszkańców

W Jastrzębiu-Zdroju i okolicznych miejscowościach szkody górnicze nie są tematem teoretycznym. To codzienność wielu rodzin mieszkających na terenach objętych wpływami eksploatacji górniczej. Drobna rysa na ścianie, lekki przechył tarasu czy zapadlisko w ogrodzie mogą być początkiem dużo poważniejszych problemów.

Szkody górnicze – problem, który może pogłębiać się z biegiem czasu

Choć wiele osób jest do nich przyzwyczajonych, szkody górnicze rzadko pojawiają się nagle. Częściej zaczynają się niepozornie — np. jako niewielkie pęknięcie elewacji czy krzywe drzwi. W Jastrzębiu-Zdroju, gdzie eksploatacja była prowadzona głęboko i przez lata, takie sygnały to często pierwsza faza znacznie większego procesu.

Nie pomaga też fakt, że wiele rodzin mieszka tu od pokoleń i traktuje pewne deformacje jako naturalne procesy starzenia nieruchomości. W domach z lat 70. i 80. pęknięcia faktycznie mogą pojawiać się z różnych powodów, ale na terenach górniczych zwykle jest to skutek aktywności, o której przez długi czas niewiele się mówiło. To zjawisko charakterystyczne dla tej części Śląska — szkoda górnicza pojawia się powoli, czasem tak delikatnie, że trudno ją zauważyć, dopóki nie jest już zaawansowana.

Jak rozpoznać szkodę górniczą?

Z pozoru niewinna rysa potrafi w ciągu kilku miesięcy zmienić się w pęknięcie, które biegnie przez całą ścianę. Przechył gruntu zwiększa się z roku na rok, a problem z niedomykającymi się oknami czy krzywą podłogą przestaje być drobny, kiedy dotyczy już konstrukcji budynku. Mieszkańcy nieruchomości, którzy mierzą się ze skutkami szkód górniczych opowiadają o takich problemach, jak konieczność poziomowania szaf klinami czy tarasie, który zaczął odstawać kilka centymetrów od ściany.

W niektórych przypadkach powstawanie takich szkód może odbywać się powoli, dlatego trudno je uchwycić na co dzień. W innych szkody pojawiają się dynamicznie - szczególnie tam, gdzie grunt pracuje warstwowo. To sprawia, że mieszkańcy często bagatelizują problem, bo trudno zauważyć zmianę z tygodnia na tydzień.

Adwokat Barbara Krajewska zauważa że: „W Jastrzębiu-Zdroju najczęściej zgłaszają się osoby, które czekały zbyt długo. Szkoda, którą można było uchwycić wcześniej, zdążyła się powiększyć — i wtedy trudniej wykazać jej pełny zakres.”

Dlaczego osoby poszkodowane przez działalność zakładu górniczego wciąż nie reagują? Zdarza się, że bagatelizują problem lub przywykli do niego na tyle, że nie przypisują mu właściwej wagi. Przez lata wpływy eksploatacji były tak powszechne, że część mieszkańców w ogóle nie łączy ich z prawem do odszkodowania za szkody górnicze. Wciąż panuje przekonanie, że „tak tu już jest”, więc reakcja bywa opóźniona.

Odszkodowania dochodzi się od przedsiębiorstwa górniczego

W świetle prawa za szkody spowodowane ruchem zakładu górniczego odpowiada przedsiębiorstwo górnicze. W Jastrzębiu-Zdroju i okolicznych miejscowościach, w których odczuwalne są skutki działalności Jastrzębskiej Spółki Węglowej wiele osób wciąż sądzi, że skoro odpowiedzialność oparta jest na zasadzie ryzyka to jest to prosty proces. W praktyce jednak trzeba udowodnić związek między eksploatacją górniczą a konkretnymi uszkodzeniami.

Bez właściwej dokumentacji i analizy można utracić część przysługujących roszczeń — nie dlatego, że one nie istnieją, ale dlatego, że nie zostały w odpowiednim momencie uchwycone i udokumentowane.

Dlaczego szkody górnicze w Jastrzębiu-Zdroju są tak zróżnicowane?

To jedno z nielicznych miast, gdzie wpływy eksploatacji górniczej zmieniają się niemal z ulicy na ulicę. Domy na tej samej wysokości geodezyjnej mogą doświadczać odmiennych procesów osiadania. Jeden teren opada wolniej, inny szybciej. W jednym kwartale domy pracują w jedną stronę, w innym — w przeciwną. Właśnie dlatego mieszkańcy często mówią: „u mnie pęka, a u sąsiada nic się nie dzieje”.

Jak wyjaśnia Barbara Krajewska: „Nie ma dwóch takich samych szkód górniczych. Każdy budynek reaguje inaczej. Dlatego nie istnieje żaden uniwersalny wzór, który sprawdziłby się u wszystkich mieszkańców.”

Co naprawdę traci właściciel, który bagatelizuje problem?

Najpierw — wartość nieruchomości. W Jastrzębiu-Zdroju domy z widocznymi pęknięciami, przechyłami działek czy zapadliskami tracą na atrakcyjności bardzo szybko. Nabywcy są ostrożni, a różnica w cenie może być znacząca.

Traci się także możliwość udowodnienia pełnego zakresu szkód. Jeśli minęły miesiące lub lata, a uszkodzenia narastały po cichu, przedsiębiorstwo górnicze może uznać, że nie wszystkie wynikają z eksploatacji. Dlatego właściwe dokumentowanie szkód górniczych jest tak istotne.

Kluczowym jest również ryzyko utraty bezpieczeństwa. Z pozoru niegroźne deformacje w pewnych warunkach mogą zacząć wpływać na konstrukcję nieruchomości. W skrajnych przypadkach nieruchomość może nie nadawać się do dalszego zamieszkania.

Dlaczego warto zgłosić szkodę górniczą?

Reakcja we właściwym momencie daje mieszkańcom Jastrzębia-Zdroju coś znacznie ważniejszego niż tylko szansę na rekompensatę. Pozwala zrozumieć, co tak naprawdę dzieje się z domem, dlaczego zaczyna pracować i jak rozwija się szkoda górnicza. Dopiero wtedy można ocenić czy problem jest powierzchowny, czy dotyczy już konstrukcji nieruchomości.

W wielu przypadkach to również jedyna droga, by przywrócić nieruchomość do stanu, w którym znów staje się miejscem bezpiecznym i stabilnym — nie budzącym obaw o przyszłość.

Wnioski dla mieszkańców Jastrzębia-Zdroju i okolic

Szkody górnicze od lat wpisują się w krajobraz miasta, ale nie muszą być akceptowaną częścią codzienności. Domy pracują, teren osiada, a zmiany zachodzą nawet wtedy, gdy przestajemy na nie zwracać uwagę. Im wcześniej zostaną ocenione przez specjalistów, tym większa szansa, że nie przerodzą się w poważny problem — ani dla budynku, ani dla jego właściciela.

Artykuł, który Państwo przeczytali, jest sponsorowany przez Krajewska i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych sp. k. z siedzibą w Katowicach. Jednocześnie informujemy, że niniejszy materiał stanowi informowanie o wykonywaniu zawodu radcy prawnego w rozumieniu art. 31 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz informację handlową w rozumieniu § 23 ust. 2 Kodeksu Etyki Adwokackiej.